Dünyada İslamî Finans kurumları ile ilgili çalışmalar ilk olarak 1960‟lı yıllarda başlamıştır. Mısır‟da bir kasabada 1963 yılında Ahmed en-Naccar tarafından kurulan banka, ilk İslamî banka örneğidir. 1971 yılında Mısır‟da devlet desteğiyle kurulan “Nasr Sosyal Bankası” ilk faizsiz ticarî banka örneğidir. 1974 yılında İslamî Kalkınma Bankası‟nın kurulmasını takiben kurulmaya başlayan İslamî bankalar günümüzde, yaklaşık 1.5 trilyon dolarlık bir büyüklüğe ulaşmıştır.

Türkiye

Ülkemizde İslamî Finans çerçevesinde ilk uygulamalar 1980’li yılların ortalarında görülmeye başlamıştır. İlk olarak Özel Finans Kurumu adıyla Bakanlar Kurulu kararıyla kurulmalarına izin verilen kurumlar, 2005 yılında Bankacılık Kanununda yapılan değişiklik ile Katılım Bankası adını almış ve İslamî Finans ilkeleri doğrultusunda her türlü bankacılık hizmetini vermeye yetkili kuruluşlar olarak tanımlanmıştır. Ayrıca yaşanan son global kriz sonrasında İslamî Finans’ın tüm dünyada artan popülaritesine paralel olarak ülkemizde de bu yönde çalışmalar yoğunlaşmıştır. Bu eksende, Hazine tarafından ilk defa 2012 yılının son döneminden itibaren sukuk ihaleleri yapılarak üç ihalede toplam 3 milyar TL ve 1.5 milyar dolarlık sukuk ihracı gerçekleştirilmiştir.

Malezya

Malezya, İslamî finans konusunda önde gelen ülkelerdendir. Ülkede konvansiyonel bankacılık ve İslamî bankacılık paralel olarak gelişmiştir. Ülkede 2012 yılı itibariyle İslamî bankacılığın büyüklüğü sektörün %20‟sine ulaşmıştır. Bu oran İslam ülkelerinin toplamında yüzde 12 düzeyindedir. Ülke ayrıca sukuk konusunda da diğer ülkelerden ileridedir. 2012 yılının ilk 9 ayında dünya genelinde ihraç edilen yaklaşık 130 milyar dolar değerinde sukukun 100 milyarlık kısmı Malezya tarafından ihraç edilmiştir.

İran

İran, İslami Finansın en büyük merkezlerinden birisidir. Ülkede bankacılık sektörünün tamamı İslami Finans kurallarına göre yapılandırılmıştır. İran’da 2011 yılı itibariyle bankacılık sektörünün yaklaşık 390 milyar dolar büyüklüğe sahip olduğu tahmin edilmektedir. Bu rakam dünyadaki toplam İslami Finans varlıklarının %40’ının İran’da bulunduğunu göstermektedir. Ülke bu büyüklüğe paralel olarak en büyük İslami Bankalara ev sahipliği yapmaktadır. “Bank Melli İran”, “Bank Mellat” ve “Bank Sederat İran” başta olmak üzere dünyadaki en büyük on İslami Bankadan yedisi İran’da faaliyet göstermektedir.

Hong Kong

Hong Kong’da İslamî Finans işlemleri 2008 yılından itibaren hız kazanmıştır. Bu dönemde Malezya merkezli şirketler tarafından ihraç edilen sukuk senetleri ülke borsasında işlem görmeye başlamış ve aynı yılda ülkede Arapça Şeriat ve İslamî Finans alanında eğitim vermek üzere İslamî İlimler Enstitüsü kurulmuştur. 2012 yılında Hong Kong hükümeti tarafından İslamî Bono ihracına yönelik kanuni düzenlemeler hazırlanmaya başlanmış ve hazırlanan yasa teklifi 2013 Ocak ayında meclise sunulmuştur.

Körfez Ülkeleri

İslamî Finansın en çok geliştiği bölge olan körfez ülkeleri özellikle son yıllarda bu alanda merkez olma çabasındadır. Bölge ülkelerinde İslamî finansın bankacılık sektöründeki payı %20’nin üzerindedir. Suudi Arabistan %35 İslami Bankacılık oranı ile bölgede İslami Finans’ın en çok geliştiği ülkedir. Ayrıca dünyanın en büyük ikinci bankası “Suudi Al Rajhi Bank” bu ülke merkezlidir. 2012 yılında ihraç edilen sukuk sertifikalarının yaklaşık % 20’si bölge ülkeleri tarafından ihraç edilmiştir. Ayrıca son yaşanan global kriz sonrası finans sektörünün gündemine gelen İslamî Finans’ın gelişimi sürecinde, başta Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere Körfez Ülkeleri bu alanda bölgesel güç olma amacıyla çalışmaktadırlar.

İngiltere

İngiltere, İslamî Finansın batı ülkelerindeki merkezi olma amacı taşımaktadır. İslamî finansın ve bankacılığın bu ülkede tarihi 1960’lara değin gitmektedir. Fakat kavramın öneminin tam olarak anlaşılması 1990’lı yıllarda Bank of Englad’ın başına Lord Eddie George’un gelmesiyle olmuştur. İngiltere’nin İslamî Finans’ın önemli oyuncularından birisi olmasının iki önemli sebebi bulunmaktadır: Bunlardan ilki, İngiltere’de 19902’lı yıllarda yerleşik yaklaşık 1.75 milyon Müslüman’ın İslamî Finans ürünlerini talep etmeleridir. İkincisi ise, Barclays Bankası’ndan Andrew Buxton’ın, Gatehouse Bankası’ndan Richard Thomas’ın ve HSBC Bankası’ndan Iqbal Khan’ın bu konuda liderlik etmesidir. Tüm bunların yanında, İngiltere Hükümeti İslam dünyasına olumlu yaklaşmıştır. Yapılan yasal düzenlemelerin ardından ülkede 21 banka İslami bankacılık hizmetleri sunmaya başlamıştır. Mart 2013’te İngiltere Ekonomi Bakanlığı bünyesinde bir ekip oluşturulmuştur. Bu ekip başta ilki 29-31 Ekim 2013 tarihlerinde Londra’da gerçekleştirilecek olan Dünya İslamî Ekonomi Forumu olmak üzere, İngiltere’de İslamî finans ile ilgili düzenlemeleri yaparak yatırımcıları çekmeyi hedeflemektedir. Ayrıca 34 milyar dolar değerinde sukuk Londra Borsasında işlem görmektedir. Bunun yanında, Qatar Islamic Bank’ın (QIB) sahibi olduğu Islamic Bank of Britain 2004 yılından beri İngiltere’de hizmet vermektedir.

(Daha detaylı araştırma için Sermaye Piyasaları Araştırma ve Uygulama Merkezi’nin araştırma notlarını inceleyebilirsiniz)